NARZĄDY PŁCIOWE MĘSKIE
Męskie narządy płciowe składają się z jąder, najądrzy, powrózków nasiennych, pęcherzyków nasiennych, gruczołu krokowego i prącia.
Jądra — męskie gruczoły płciowe — wraz z przylegającymi do nich najądrzami mają u dorosłego człowieka średnio ok. 5 cm długości, 3 cm szerokości, 2 cm grubości i ok. 20 g wagi, wymiary te jednak wahają się w szerokich granicach. Jądra, zawieszone na powrózku nasiennym, otoczone kilkoma osłonami, umieszczone są w skórnym worku mosznowym, czyli mosznie.
Jądra mają znaczenie podwójne: 1) jako gruczoły o wydzielaniu zewnętrznym produkujące plemniki, tj. właściwe komórki rozrodcze wchodzące w skład nasienia, czyli spermy, wydalanego na zewnątrz w końcowej fazie aktu płciowego; 2) jako gruczoły o wydzielaniu wewnętrznym, produkujące hormon płciowy męski — testosteron. Od działania testosteronu, wydzielanego bezpośrednio do krwi, zależy prawidłowy popęd płciowy i wszystkie cechy męskie — budowa ciała, owłosienie, zarost, głos, cechy psychiczne i inne. Worek mosznowy, w którym spoczywają jądra, zbudowany jest ze skóry ciemniejszej od otoczenia, częściowo pokrytej włosami. Miąższ jąder podzielony jest na stożkowate zraziki, a liczba ich w jednym jądrze wynosi ok. 250. Zraziki złożone są z silnie pokręconych, bardzo długich cewek, grubości 140—150 mikronów. Cewki te łączą się ze sobą i prowadzą do najądrza. Miąższ jądra wytwarza plemniki, które następnie cewkami — tzw. prostymi — odprowadzane są do najądrzy. Cewki te w całości są bardzo długie — mierzą do 500 m długości. Niektóre cewki kończą się ślepo, inne natomiast dochodzą do najądrzy, a stamtąd do nasieniowodu. Końce przewodów zrazików nasiennych przechodzą we wspólny przewód najądrzy. Wydzielina jądra i najądrza przechodzi z końcowego odcinka najądrza do
przewodu zwanego nasieniowodem, ten zaś dochodzi poza dno pęcherza, gdzie łączy się z pęcherzykiem nasiennym i przechodzi następnie do gruczołu krokowego, a stamtąd — jako przewód wytryskowy — do części krokowej cewki moczowej. Pęcherzyki nasienne i gruczoł krokowy wydzielają substancję, która wraz z wydzieliną jądra i najądrza tworzy nasienie, czyli spermę.
Gruczoł krokowy (prostata, stercz) leży poza spojeniem łonowym i rozwija się dopiero w okresie dojrzewania płciowego. Jest on pojedynczy, w przeciwieństwie do pozostałych gruczołów, które są symetryczne i występują po obu stronach. Często w okresie starości następuje znaczne powiększenie gruczołu krokowego. W obrębie cewki moczowej leżą jeszcze małe symetryczne gruczoły, tzw. opuszkowocewkowe gruczoły Cowpera, wydzielające lepką ciecz, która również wchodzi w skład nasienia.
Końcowym odcinkiem dróg płciowych, które są właściwie drogami moczopłciowymi, jest cewka i prącie, czyli członek męski. Cewka ma ok. 16—18 cm długości i dzieli się na dwie części: 1) część tylną, składającą się w ok. 3—4 cm z części gruczołowej, przybiegającej poprzez gruczoł krokowy, oraz z części błoniastej, 2) część przednią, przebiegającą wzdłuż zwisającej części prącia. Ściany cewki przylegają do siebie, i na przekroju ma ona wygląd szczelinj', która rozszerza się, gdy przechodzi przez nią mocz lub nasienie. Cewka wyścielona jest wewnątrz błoną śluzową tworzącą fałdy. W obrębie części gruczołowej cewki moczowej znajdują się ujścia przewodów wytryskowych, którymi przechodzi do cewki nasienie. Tylna część cewki posiada mięśnie, które w części błoniastej tworzą tzw. zwieracz cewki, a w części krokowej — zwieracz pęcherza. Prącie składa się z trzech ciał jamistych o kształcie wałka, z których dwa leżą na grzbiecie prącia, a jeden na części tylnej wzdłuż cewki moczowej, zwanej ciałem jamistym cewki. Ciała jamiste mają budowę gąbczastą i są wypełnione krwią. W czasie aktu płciowego znacznie powiększają się i gromadzą większą ilość krwi. Końcowy odcinek ciała jamistego cewki tworzy żołądź prącia o kształcie czapeczki, grzyba, pod którą przebiega bruzda, zwana rowkiem zażołędnym. Ciała jamiste prącia otoczone są powięziami, tkanką łączną podskórną i wreszcie skórą, cienką, gładką, sprężystą, o ciemnym zabarwieniu, która tworzy od rowka zażołędnego fałd skórny zwany napletkiem. W obrębie rowka zażołędnego, poniżej ujścia cewki moczowej, znajduje się fałd zwany wędzidełkiem napletka. W obrębie żołędzi i napletka umiejscowione są niewidoczne gruczoły łojowe i śluzowe, wydzielające mazistą treść, zwaną mazią napletkową. Ma ona pewne znaczenie w czasie aktu płciowego.